ارزیابی خصوصیات ریخت‏شناختی در جمعیت‏های مختلف آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas) گونة بومی ایران

آویشن کرمانی (Thymus caramanicus Jalas) متعلق به خانوادة نعناعیان (Lamiaceae) است و یکی از چهار گونة بومی در ایران است که در قسمت‏های مرکزی کشور پراکنش دارد. برای ارزیابی تنوع صفات ریخت‏شناختی برخی از جمعیت‏های این گونه، در آزمایشی 70 ژنوتیپ مربوط به هفت جمعیت، با هدف استفاده در برنامه‏های به‌نژادی آتی و مصارف دارویی برای 30 صفت کمّی و کیفی ارزیابی شد. نتایج نشان داد که تنوع درخور توجهی از نظر صفات مهم اصلاحی گیاهان دارویی بین جمعیت‏ها وجود دارد. آنالیز همبستگی، وجود همبستگی‏های مثبت و منفی معنا‏داری بین برخی صفات مهم را نشان داد. تجزیه به عامل‏ها نشان داد که صفاتی همچون طول ساقة گلدار، طول دومین میان‌گره، طول و عرض برگ، تعداد گل در گل‏آذین، طول گل‏آذین، طول و عرض برگه و طول جام و کاسة گل از اجزای تشکیل‏دهندة عوامل هستند. تجزیه به عامل‏ها همچنین در‌مجموع بیش از 84‌درصد از تغییرات مربوط به صفات اصلی تأثیرگذار را تبیین کرد. تجزیة خوشه‏ای، هفت جمعیت آویشن کرمانی را در دو گروه مستقل تقسیم‏بندی کرد. جمعیت‏های جمع‏آوری‌شده از استان‌های کرمان و اصفهان در یک گروه و جمعیت‏های جمع‏آوری‌شده از استان سمنان در گروهی دیگر قرار گرفتند. دو جمعیت رابر و کاشان بیشترین تشابه را داشتند. جمعیت‏های موجود در رویشگاه رابر طویل‏ترین ساقة گلدار و بزرگ‌ترین ابعاد برگ، را داشته‌اند که از نظر به‌نژادی این گیاه صفات مطلوبی به‌شمار می‏روند.‌